بسم الله الرحمن الرحیم
در قرآن به انذار بیش از تبشیر و بشارت توجه داده شده و حتی در آیه «نَفْر» سخن از انذار به میان آمده، شاید این باشد که تلاش انسانهای عادی در جهت دفع ضررها و آسیبها در امور دنیوی، بیشتر و جدیتر از جلب منفعت است، اما نسبت به عذابها و حرمانهای اخروی چنین نیستند، پس باید خود را بیازماییم که وقتی آیهای و یا روایتی از عذاب جهنم و گرفتاریهای عالم آخرت از قبر یا قیامت میشنویم، تلاش و فعالیت ما برای رهایی از آن بیشتر میشود یا نه؟ اگر چنین نیست باید بدانیم که حجاب غفلتمان خیلی ضخیم شده و این یک هشدار و زنگ خطری است برای همه ما.
کسی که طالب مقامات برجسته معنوی است باید تلاشش بر این باشد که با معرفت و شناخت بیشتر نسبت به عظمت الهی از خوف و هراس نسبت به عذاب الهی که «خوف نفسی» است عبور کرده و به خشیت و ترس والاتر که «خوف عقلی» است راه پیدا کند، چرا که صرف داشتن خوف از آتش دوزخ و صحنه قیامت که عاملی برای اجتناب از گناه و بیاعتنایی به لذائذ دنیوی است نقص نیست، بلکه توقف در این مرحله و جمود بر آن نقص است، و کسی که به مقام خوف عقلی بار یابد، مشمول وعدهٔ ﴿وَ لِمَنْ خَافَ مَقَامَ رَبِّهِ جَنَّتَانِ﴾ خواهد شد و رسول خدا(صلی الله علیه و آله و سلّم) و اولیای عظیمالشأن الهی(علیهم السلام) با اینکه در اوج معرفت و شهود حضرت حق جلّجلاله بوده و از «خوف نفسی» منزه بودند، اما بیش از دیگران از صحنهٔ معاد و قیامت میهراسیدند، چرا که صحنه قیامت که تجلی جلال و قهر الهی است واقعاً سنگین میباشد و سنگینی آن از تصور بشر عادی خارج است و آنها به معرفت شهودی آن را ادراک میکردند و خوف آنها «خوف عقلی» بوده است که قابل مقایسه با «خوف نفسی» نمیباشد و چنانچه لذت یک تحلیل عقلی قابل مقایسه با لذت اکل و شرب مادی نیست؛ رنج و درد یک تهمت و زخمزبان و کنایه و اشاره نیز به مراتب سختتر از رنجِ دشنه و شمشیر است چون آن لذت و درد، به ادراک و معرفت مربوط میباشد و هر چه معرفت بیشتر باشد، هراس هم بیشتر خواهد بود.